Hiện nay, rất ít người biết đến bộ bài và cách chơi bài Tổ Tôm như thế nào. Trò chơi này được người già lựa chọn chơi nhiều do sự phức tạp của nó. Có nhiều cách đánh hay buộc người chơi phải sử dụng tới nhiều trí tuệ. Qua đây, chúng tôi xin giới thiệu đến các bạn đọc luật chơi bài Tổ Tôm để mọi người dễ dàng thắng trước mọi đối thủ.

Các quân bài Tổ Tôm và cách gọi

Để có cách chơi  bài Tổ Tôm hay, trước hết các bạn cần phải biết bộ bài có bao nhiêu quân, tên của từng quân… Thông thường mỗi bộ Tổ Tôm sẽ có 120 lá bài (thực chất chỉ có 30 lá với 4 quân giống nhau).

Tên gọi sẽ theo thứ tự từ trái qua phải, được ghép bởi 2 chữ số và hoa. Hàng hoa sẽ có 3 hoa đó là: Vạn, Văn, Sách. Có 9 số từ nhất đến cửu.

Hai thành tố trên cấu thành lại thành 27 loại quân bài và chia ra làm 3 hàng như sau:


  • Hàng Văn: Sẽ có từ Nhất văn đến Cửu Văn.
  • Hàng vạn lần lượt từ Nhất vạn đến Cửu vạn.
  • Hàng sách sẽ có từ Nhất sách đến Cửu sách.

Bài Tổ Tôm thông thường bao gồm 120 lá
Những cây “Yêu” sẽ là những cây nhất (Văn, Vạn, Sách) cùng với các cây Chi Chi, Thang Thang và Ông Cụ (đều có 4 cây)

Ngoài ra, có 3 loại quân bài đặc biệt còn được gọi là “Yêu” đó là:


  • Thang thang: có hình vẽ người đàn bà cho con bú
  • Ông cụ : có hình người già chống gậy
  • Chi chi: có hình người cầm 2 quả chùy.​

Cách xếp bài Tổ Tôm chính xác nhất 

Về cơ bản, bài Tổn Tôm sắp các quân theo 2 cách ngang hoặc dọc, cùng một số ngoại lệ:


  • Cứ 3 quân bài được tổ hợp theo hàng ngang cùng số khác pho gọi là phu bí. Nhị đi với Nhị… cho tới Cửu đi với Cửu của 3 pho Văn, Vạn, Sách. 
  • Cứ 3 quân bài liên tiếp trở lên được tổ hợp theo hàng dọc cùng pho gọi là phu dọc. Từ Nhất sách đến Cửu sách, từ Nhất vạn đến Cửu vạn, từ Nhất văn đến Cửu văn. (Giống trong bài Tây gọi là “sãnh”). 
  • Một số tổ hợp ngoại lệ khác gồm có: Tam vạn, Tam sách, Thất văn; Nhị vạn, Nhị sách, Bát văn, Cửu vạn, Bát sách, Chi chi. Như thế, những lá bài còn dư được gọi là rác, kể cả đôi. Hàng Yêu không được tính là rác (Giông như con Tướng trong bài tứ sắc). 


Cách chơi Tổ Tôm

Tổ Tôm là trò chơi truyền thống, sẽ có 2 cách chơi là 5 người và 4 người. Thông thường mỗi khi chơi sẽ có đầy đủ 5 người, còn trong trường hợp 4 người sẽ chia và bỏ 1 bài ra bên ngoài.


Cách đánh Tổ Tôm 4 người

Cách chơi bài Tổ Tôm 4 người hay còn gọi là bí tứ sẽ có luật chơi Tổ Tôm nhất định. Nhà cái vẫn chia bộ bài thành 5 phần, 4 người còn lại sẽ lấy 1 phần còn phần thừa được coi là lọc.

Với cách đánh Tổ Tôm như vậy, người ù chỉ cần sở hữu 2 lưng thay vì 3 lưng như 5 người. Tất nhiên sẽ không có ù thông hay ù thiệp hồng. Thay vào đó là ù kính nhị và ù thập nhị hống

Cách chơi bài Tổ Tôm với 5 người

Tôi sẽ hướng dẫn cách chơi Tổ Tôm 5 người như sau. Bài sẽ được chia làm 6 phần bằng nhau với 20 quân bài còn phần dư sẽ cho vào nọc.

Trong cách chơi Tổ Tôm này, nhà cái sẽ được đánh trước và sau đó lấy 1 quân bài dưới nọc lên. Chơi tổ tôm 5 người sẽ dần đi đến kết thúc khi dưới nọc còn 5 lá và không có ai ù. Trong trường hợp này, nhiều ván chơi sẽ được gộp vào 1 hội, số điểm sẽ phụ thuộc số ván ù và tỷ lệ thuận với nhau.

Cách cầm và xếp bài khi chơi Tổ Tôm

Tùy thuộc vào cách đánh của từng người khi chơi Tổ Tôm. Thông thường bài sẽ sắp xếp theo hình nan quạt. Trong đó, quân yêu sẽ thụt xuống và 2 quân bài giống nhau sẽ được nhô cao. Những quân bài sắp thành phu sẽ được xếp gần với nhau.

Tuy nhiên, không phải ai cũng biết hết những quy tắc khi xếp bài, sau đây là những quy định xếp bài khi chơi Tổ Tôm:


  • Khàn, phải úp xuống chiếu khi xuất hiện quân thứ 4 mới được dậy khàn. Trong trường hợp khàn có kèm 2 phu là khàn bất thực và sẽ úp 1 chén lên trên. Khi xuất hiện quân còn lại sẽ dậy khàn, khi đó sẽ ngửa chén.
  • Trong trường hợp ù nghĩa là 3 quân ăn cả. Khi đó sẽ là ăn 2 đánh 1 trả chén làng. Nếu không thông báo cho người chơi còn lại sẽ bị coi là khê khàn.
  • Thiên khai, người chơi sẽ úp bài xuống chiếu và khi thấy người khác đánh lá đầu tiên. Lúc đó thiên khai lật 4 quân (quân ăn) đang úp dưới chiếu.
  • Trường hợp, khi ăn quân cùng loại phải hạ bài đang cầm trên tay xuống để tránh lỗi “treo tranh trái vỉ”.


Với cách xếp bài dưới chiếu, ngoài khàn và thiên khai thì người chơi cũng sẽ được úp quân yêu xuống nếu có trí nhớ tốt. Khi ăn phải hạ các bài khác cùng phu trên tay xuống tránh bị lỗi “kẹp cổ”.

Điều kiện ù, các loại ù và cách tính điểm

Đối với người học chơi Tổ Tôm mọi người cần tìm hiểu rõ các quy định của luật chơi để biết điều kiện cần ù như thế nào, có những kiểu ù gì, cách tính điểm ra sao may ra mới giành chiến thắng trước người chơi khác được.

Điều kiện ù trong luật chơi Tổ Tôm

Để ù trong cách chơi Tổ Tôm phải đảm bảo các điều kiện sau: hạ hết quân bài xuống dưới chiếu và lật những quân khàn đã úp ở chiếu lên để không mắc lỗi thiếu quân.

Có đủ 21 quân, xếp được các phu không để lẻ quân nào và có ít nhất là 1 lưng, khi đủ các lưng sẽ là thiên ù.

Các loại ù trong Tổ Tôm

Trong cách chơi bài Tổ Tôm, mọi người sẽ gặp các kiểu ù như sau:


  • Ù thông là ù liên tiếp từ thứ 2 trở đi.
  • Thập điềm để chỉ bài ù toàn quân đỏ.
  • Bạch định là ù toàn quân trắng.
  • Kính cụ chỉ bài ù có quân ông cụ đỏ còn toàn bộ lá bài còn lại là màu trắng.
  • Kính tứ cố là ù với 4 lá ông cụ đỏ còn lại là trắng.
  • Chi nẩy nghĩa là bài ù khi bốc 1 quân ở nọc lên. 
  • Hay trong trường hợp bạn bốc bài dưới nọc lên hoặc quân người khác đánh ra ù. Lúc đó bạn sẽ nói nhờ hay xem quân.

Cách tính điểm

Nếu bạn là người chơi duy nhất ù trong hội chơi. Tùy theo mỗi nơi cũng sẽ có những cách tính điểm khác nhau.


  • Ù suông không có cước sắc có điểm là +1
  • Ù thông có ván trước là +1
  • Có tôm được +1
  • Bạch thủ +1
  • Xuyên 5 gian +1
  • Có lèo sẽ được +2
  • Thập điều sẽ là +3
  • Kính cụ được +6
  • Bạch định sẽ là +8
  • Kính tứ cố có điểm cao nhất là +10
  • Điểm 1 hội của ù suông 2 dịch 1 là 25 điểm, ù suông 4 dịch 2 là 50. Khi tổng đạt lớn hơn 24 hay 48 sẽ kết thúc hội. Người sở hữu điểm cao nhất sẽ là người thắng.


Trên đây, tôi hướng dẫn chơi Tổ Tôm cho mọi người mới nhập môn, tuy phức tạp nhưng bạn nhớ cách chơi, hình của từng quân cũng sẽ dễ dàng khi chơi.

Các quy định khác cần chú ý trong luật chơi Tổ Tôm

Trong cách chơi Tổ Tôm ngoài những quy định về cách gọi tên, xếp bài trên tay hay dưới chiếu, về ù và các thể loại về ù còn có những quy định khác người chơi cần phải  chú ý.

Khàn bất thực

Khi để 1 khàn chỉ được 1 phu lưng, khi bạn tách ra sẽ tạo thêm nhiều phu khác và đồng thời bớt được những quân lẻ khi chơi Tổ Tôm. Khi bạn đã có hoặc chắc chắn sẽ có phu lưng vậy sẽ xin khàn bất thực, dùng chén để ghi nhớ.

Trong cách chơi Tổ Tôm, khi người chơi ăn thành phu bí hay cước sắc phải để quân ăn trên khàn, úp những lá lập thành phu trên quân đã ăn.

Với trường hợp ù phải gọi là khàn bất thực. Nếu không bạn phải đánh đi một quân khác và nói khàn bất thực ăn cả làng và trả chén làng. Có quân giống khàn bất thực gọi là phỗng hạ phu dọc và trả chén làng.

Trong cách đánh Tổ Tôm quy định, khàn bất thực phải có phu bí và phu dọc. Nếu chỉ có phu bí người chơi sẽ không được tính điểm, được gọi là khàn bất thực một cục.

Thiên khai bất thực

Trong cách chơi bài Tổ Tôm, bạn có thiên khai muốn xoay thành phu dọc nhưng bắt buộc phải đánh đi 1 trong 2 quân, được gọi là thiên khai bất thực.

Trường hợp bạn không đánh quân nào sẽ nói là ăn cả, hay khi đánh quân nào đi nói tên quân đó và trả chén làng hô ù.

Khi đánh quân

Người chơi sẽ không được đánh quân trong phu dưới chiếu, chủ yếu để ăn quân bài có cước sắc. Trường hợp không phải là phỗng không được đánh đi cả 2 và quân yêu phải luôn được giữ lại.

Trường hợp bạn đánh quân phu dưới chiếu, bốc được lá bài chờ ù và khi bị ù cũng bị lỗi chèo đò.

Khi ăn quân

Sẽ được ăn quân khi tới của của mình nếu ở cửa khác gọi là phỗng. Đúng khàn dậy khàn, còn chờ ù thì sẽ báo ù và kể cả quân yêu khi tới cũng phải ăn. Khi bạn không ăn quân nào, không phỗng thì lượt sau có xuất hiện cũng không được ăn.

Khi quân lên đã ù mà bỏ qua, hay quân sau tới mới ù gọi là bỏ ù. Khi đó người chơi sẽ không được tính điểm và chỉ được là cái.

Nếu bài ai bị thừa, sẽ phải trả lá bài yêu nhất văn, không có sẽ phải trả yêu đen khác cuối cùng mới tới yêu đỏ.

Hết ván không ai ù

Không có ai ù trong ván đó và lá cuối cùng dưới nọc được bốc lên ở người ấy sẽ được gọi là kê.

Các cách chờ


  • Khi bài người chơi đã xếp thành các phu, đã có lưng chỉ chờ quân yêu hay quân ghép vào các phu đó là ù. Trong cách chơi bài Tổ Tôm, được gọi là thập thành.
  • Bạch thủ là khi bài đã tròn, có lưng, có 2 quân giống nhau và chờ quân thứ 3 để thành phỗng. Khi ù người chơi phải hô phỗng.
  • Chờ xuyên, chờ quân để ghép thành phu dọc làm tròn bài.
  • Chi nẩy, nghĩa là bạn chỉ chờ duy nhất con chi chi.
  • Tức là người chơi được lấy thêm một lá bài dưới nọc trong lượt đánh đầu tiên của ván đó. Người nào ù sẽ trở thành cái ở ván sau hoặc trong ván đó không có ai ù, người cuối cùng bốc lá cuối cùng ở nọc lên sẽ trở thành cái, được gọi là kê.


Phần dư là phần bài của người cái theo chiều ngược kim đồng hồ đến phần bài đúng với số dư và cuối cùng để quân bài nọc đó vào phần bài người nào đó rồi ngửa lên, người đó sẽ được cái.

Chia bài

Trong ván chơi nào cũng có người có trách nhiệm chia bài, 2 người ít điểm hay người bị lỗi chèo đò. 2 người 2 bên mới ù hoặc là người ù cao điểm ván trước sẽ chia bài cho ván sau. Hay người được kê và người dưới kê.

Trên đây, tôi đã hướng dẫn cách chơi bài Tổ Tôm cho những người chưa biết mới bắt đầu làm quen. Với nhiều lối đánh độc đáo, giao diện, âm thanh sống động càng tăng thêm tính hấp dẫn hơn cho người chơi. Các bạn hãy tải về và trải nghiệm nhé.

Xem thêm: Nguồn gốc, lai lịch của bộ bài Tổ tôm trong các lễ hội